بەڕێوەبەرایەتیەکان و تێبینەرایەتیەکانی خانوبەرە

بەڵگەنامەیەکە لە سەرجەم بەڕێوەبەرایەتییەکان و تێبینەرایەتییەکان دەردەچێت بە گوێرەی تۆماری هەمیشەیی، دوای ئەوەی تۆمارکردنەکە پلەی کۆتایی وەردەگرێت، دواتر دەدرێت بە خاوەن موڵک، کە هاوچەشنە لەگەڵ تۆمارە هەمیشەییەکەی.

بریتییە لە تۆمارکردنی گرێبەستی فرۆشتنی موڵکێک لەگەڵ کڕیارێکى (بیانی)، بەپێی یاسا و ڕێنماییە بەرکارەکان.

تۆمارکردنی گرێبەستێکە کە لە نێوان فرۆشیار و کڕیاری موڵکێک ئەنجام دەدرێت، بە پێی گرێبەستەکە، فرۆشیار موڵکی خۆی بە کڕیار دەفرۆشێت، شێوەی یاسایی وەردەگرێت و گرێبەستەکە لە فەرمانگەکانی تۆمارکردنی خانووبەرە تۆماردەکرێت، دوای وەرگرتنی دان پێدانانی هەردوو لایەن.

هەر موڵکێک سنووری تایبەت بەخۆی هەیە، پێویستە ئەم سنوورە بە فەرمی بچەسپێنرێت و دیاریبکرێت.

گواستنەوەی خاوەندارێتییەکی موڵکێکی پوختە (ملك صرف) یان گواستنەوەی مافی ڕەفتارکردنە لە زەوی کشتوکاڵی لە کەسی کۆچکردووەوە بۆ میراتگرەکانی، بەپێی دابەشنامەی شەرعی یان یاسایی.

بە نووسراوی فەرمی موڵکێک بە ناوی کەسێکەوە تۆمار دەکرێت، بە مەبەستی بەکارهێنان و سوود لێوەرگرتنی، پێشتر ئەو موڵکە موڵکی میری و گشتی بووە، دەبێتە موڵکی کەسێک یان لایەنێکی تایبەت بە پێی یاسا و ڕێنماییەکان.

زەوی و خانووبەرە ئەگەر گۆڕانکاریی بەرجەستەیی (مادي) بەسەردا هات، وەک بیناکردن یان تێکدان یان زیادکردنی شتی نوێ یان هەر گۆڕانێک لە پێکهاتەکەی ڕووبدات و ببێتە هۆی ئەوەی گۆڕان لە شێوە و سوود و بەکارهێنانیدا ببێت یان بە تێکدانی پێکهاتەکەی، دەبێت ڕەگەزی موڵکەکە ڕاستبکرێتەوە، واتە دەبێت خاوەن موڵک موڵکەکەی بە فەرمی بگۆڕێت، بۆ نموونە پێشتر زەوی بووبێت ئێستا کرابێتە خانوو.

تۆمارکردنی وەسیەتی کەسێكە، کە خاوەن موڵکە و تێیدا مافی خاوەندارێتییەکەی دەگوازرێتەوە بۆ کەسانی تر لە دوای مردنی، بۆ بەناوکردنی موڵکەکە، یاخود پێدانی بڕی بەهای ئەو موڵکەی، کە وەسیەتی لەسەر کراوە یان سوودەکەی، بۆ کەسی وەسیەت بۆکراو، بە پێی بڕیاری دادگا یان بەڵگەنامەی وەسیەت (حجة الوصیة).

بریتییە لە لێکجیاکردنەوەی پارچە زەوییەکی دیارکراو بۆ چەند پارچەیەک.

بۆ دەست بەسەرداگرتنی موڵكی کەسێكە و ڕێگەگرتنە لەوەی هیچ مامەڵەیەکی لەسەر بکرێت، یان هیچ ڕەفتارێکی لەسەر بکرێت.