بەڕێوەبەرايەتى گشتى تۆمارکردنى خانوبەرە

بۆ دەست بەسەرداگرتنی موڵكی کەسێكە و ڕێگەگرتنە لەوەی هیچ مامەڵەیەکی لەسەر بکرێت، یان هیچ ڕەفتارێکی لەسەر بکرێت.

موڵکی تایبەتە، حکومەت دەیگۆڕێت بۆ موڵکی گشتی، بە ناوی دامەزراوەیەکی حکومییەوە تۆماری دەکات و قەرەبووی خاوەنەکەی دەکاتەوە، حکومەت موڵکەکە بۆ خزمەتی گشتی بەکاردەهێنێت، یان موڵکی گشتییە و لە ڕێگای خۆماڵەکردنی کارگێڕییەوە، خاوەنداریەتییەکەی لەسەر ناوی دامەزراوەیەکی حکومییەوە دەگوازرێتەوە بۆ سەر ناوی دامەزراوەیەکی تری حکومی، بە ڕەزامەندیی هەردوو لایەن.

بەخشین (هبة) بریتییە لە تۆمارکردنی بەخشینی موڵک لە لایەن خاوەن موڵک، بە بێبەرامبەر یان بەرامبەر بڕێکی ڕەمزی، یاخود بەرامبەر بە چەند مەرجێک، وەکو مەرجی بەخێوکردنی بەخشەر لە لایەنى پێبەخشراو.
تۆماری بەخشینی موڵک زیاتر لە نێوان ژن و مێرد، یان لە دایک و باوکەوە بۆ منداڵەکانیان، یاخود بە پێچەوانەوە، ئەنجامدەدرێت.

مافی بانانە، گرێبەستێکە لە سەر موڵکێک لە نێوان خاوەن موڵک و بەکرێگری بانانە، بە گرێبەستی بەکرێدانی درێژخایەن ناودەبرێت، بەپێی ناوەڕۆکەکەی خاوەن موڵک مافی بیناکردن و بەکارهێنان دەدات بە کرێگر بەپێی ئەو مەرجانەی لە گرێبەستەکەدا لەسەری ڕێککەوتوون.

بریتییە لە یەکخستنی دوو (٢) پارچە زەوی یان زیاتر بۆ ئەوەى بکرێنە یەک (١) پارچەی گەورەتر و یەک (١) ژمارە وەربگرێت.

دانانی موڵکێکی نەگوێزراوە لەژێر بارمتە (رهن) بۆ بەرژەوەندیی خاوەن قەرز.

تۆمارکردن و پشتگیریکردنی وێنەی تۆماری موڵکێكە، کە بەپێی یاسا لە لایەن فەرمانگەکانی تۆمارکردنی خانووبەرە پەسەندکراو بێت، بۆ ئەو موڵکانەیە کە تۆماری هەمیشەیی و دۆسییەکانیان لەناوچووبێت یاخود عەیبدار بووبێت.

مەبەست لەسەرلە نوێ‌ تۆمارکردن چەسپاندنی مافی خاوەنداریەتیی موڵکە و تۆمارکردنی بە ناوی خاوەنی ڕاستەقینەی خۆی لە تۆمارەکانی خانووبەرە و دەرکردنی وێنەی تۆماری موڵکەکەیە بە پێی یاسای تۆمارکردنی خانووبەرە.

مەبەست لێی ڕێککەوتنی میراتگران یان بەشێکیانە لەسەر دەرهێنانی هەندێکیان لە میرات یان لەسەر گواستنەوەی مافیان لە بەرامبەر قەرەبوویەکی دیارکراو لە میرات. یان قەرەبوویەکی تر یان موڵکێک بەناوی چەند کەسێک بێت و یەکێکیان یان زیاتر لێی دەربچێت و واز لە پشکی خۆی بێنێت، مامەڵەی لێدەرچوون (تخارج) دەکات بەپێی بەڵگەنامەی لێدەرچوون (حجة التخارج) کە لە دادگای تایبەتمەند دەرچووبێت.

بریتییە لە پێدانی وێنەیەک لە نەخشەی موڵک، کە پەسەندکراو بێت، لەسەر داوای خاوەن موڵک یاخود لایەنێکی فەڕمی.